Ölçü Aleti (Multimetre, AVOmetre) elektriksel büyüklükleri ölçmemize yarar. Temel olarak Akım (Amper), Gerilim (Volt) ve Direnç (Ohm) ölçmede kullanıldığı için AVOmetre ismi verilmektedir. Ancak günümüzde ölçü aletleri pek çok başka ölçümler yapmamıza da imkân tanır.
Ölçü aletine Multimetre de denilmektedir. İngilizce’deki multi ve meter kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir ve Türkçe’ye “çoklu ölçer” olarak çevrilebilir.
Pekçok farklı avometre çeşidi vardır. Ancak temel kullanım hepsinde aynıdır. Ölçü aletinin kullanım mantığı anlayan tüm ölçü aletlerini kullanabilir.
Dijital avometreler akım, gerilim, direncin yanında kapasite, endüktans, frekans, sıcaklık değerlerini ve transistörlerin uç tespitlerini de yapabilmektedir. Tabi ki bu ölçü aletine göre değişmektedir.
Aşağıda bir UT33C dijital ölçü aleti üzerinden AVOmetre kullanımı anlatılacaktır. Farklı ölçü aletlerine ait örnekleri başka bir yazıda ele almaya çalışacağım. Bu yazıda ölçü aleti kullanımına dair tüm ölçü aletlerinde geçerli temel bilgileri anlatmaya çalışacağım.
UT33C nin ölçme kademesi aşağıdadır.
Kademeler arası çizgilerle bölünmüştür. Her bölüme, o bölümde ne ölçüleceğine dair işaret veya yazı konulmaktadır.
Bizim incelediğimi ölçü aletinde Direnç kademesine (Ω) sembolü, DC Volt Kademesinde 
işareti, DC Akım kademesine
işareti konulmuştur.
işaretinde V:Volt, : 
DC demektir.
işaretinde V:Volt, : AC demektir. Bu kademe AC Volt yani AC gerilim ölçme kademesidir.
işaretinde A: Amper yani akımı ifade eder. O halde 
DC Akım Ölçer, 
işareti AC Akım ölçme kademesini gösterir. UT33C ölçü aletinde AC Akım ölçemediğimizi 
işaretinin olmamasından anlayabiliriz.
Propların Takılması
Her ölçü aletinin üzerinde propların hangi ölçüm için nasıl takılacağı belirtilmiştir. Bunu okumayı öğrendiğinizde her türlü ölçü aletini kullanabiliriz.
Siyah prop DAİMA “COM” yazan yere takılır. Bu gelenek haline gelmiş bir kuraldır. Esasında kırmızı ve siyah prop arasında sadece dış renk farkı vardır, içindeki iletken aynıdır. Kırmızı propu com portuna da takıp ölçüm yapabilirsiniz, ancak bu ölçümlerinizde sizin için çok yanıltıcı olacaktır.
Dediğimiz gibi siyah prop her zaman COM portunda takılı kalır. Kırmızı probun yeri ölçeceği büyüklüğe göre değişir.
Şimdi propların üzerinde yazılanlara bakalım:
V: Volt;
Ω: Ohm Yani direnç;
mA: Mili Amper ;
°C: Santigrat olarak sıcaklık; °F: Fahrenhayt olarak sıcaklık.
Üstteki 200mA Max Fused ifadesinin anlamı: Bu proptan en fazla 200mA’e kadarki akımları ölçebilirsiniz, fazlasında porta bağlı dahili sigorta atar. Bu sigortanın değeri kullanım kılavuzunda 315mA olarak belirtiliyor. (bu sigorta cam sigortadır ve değiştirilebilir)
200mA’den büyük bir DC akım ölçülecekse kırmızı prop buraya takılır. DİKKAT! Bu kademede en fazla 10A‘e kadar akım ölçülür (10A akım 10 saniyeden fazla sürmemeli ve 15dakika aralıklarla ölçülmeli) ve bu porta sigorta bağlı değildir. Mesela 15A ölçmeye kalkarsanız atarak ölçü aletini koruyacak bir sigorta olmadığından ölçü aleti zarar görebilir.
200mA’den büyük akım ölçerken DC 10A kademesine alınır. Proplar aşağıdaki şekilde yerleştirilir.
Diğer bütün ölçümler için proplar aşağıdaki gibi takılır.
Bu genel tanıtımdan sonra ölçme işlemine geçebiliriz.
Direnç Ölçme
Direnç Ölçmek için komütatörü yandaki direnç kademelerinden birine almamız gerekir. Peki hangisine alacağımızı nasıl bulacağız?
Kademe üzerindeki sayı o kademede ölçebileceğimiz değerin üst sınırıdır.
Yani 200 Ω kademesinde en fazla 200 Ω’a kadar (200 dahil değil) olan direnç değerlerini ölçeriz.
Direncin değerini tahmin edemiyorsak en yüksek kademeden başlarız.
Ölçülen değer kadememizden büyükse ekranda 1 (Bazı ölçü aletlerinde O.L.) görürüz. Kademeyi büyütmeliyiz.
Ölçülen değer kadememizden küçükse ekransa 0’a yakın değer görürüz. Kademeyi küçültmeliyiz.
Yani
Ekranda 1 veya O.L. görünüyorsa: Ölçülen değer kademeyi aşıyor. Kademeyi büyüt
Ekranda 0’a yakın değer (0.00, 0.02 gibi ) görünüyorsa: Ölçülen değer kademeden çok küçük. Kademeyi küçült.
Ekranda ölçülen değerin birimi yazmaz. 9.98 olarak okuduğumuz değer 9.98 Ω mu, 9.98 KΩ mu, yoksa 9.98 MΩ mu? Cevabı kademede. Kademde k yazıyorsa (20k gibi) ekrandaki değer KΩ dur. Kademde M yazıyorsa (20M gibi) ekrandaki değer MΩ dur. Kademede harf yoksa (200 gibi) ekrandaki değer Ω dur.
Yukardaki kutunun içindeki bilgileri tüm ölçü aletleri için geçerlidir ve ölçüm yapmanın püf noktasıdır.
Bir direnci ölçelim artık. Direnci breboard üzerine yerleştirdim ve propları direncin iki ucuna dokundurdum. Direncin değerini bilmediğim için 20MΩ dan başlayalım. Kademeyi 20MΩ’ aldım. Ekran şu şekilde:
Değer sıfır olduğuna göre ölçülen direnç 20MΩ’a göre çok küçük. Kademeyi küçültüyorum ve 200K’ya alıyorum:
Hala çok küçük bir değer okunuyor. Kademeyi yine küçültelim. 20K yapalım:
Direnci 0,39KΩ olarak ölçtük, yani 390Ω. Ekranda 0.39 yazıyor. Bunun KΩ cinsinden olduğunu seçtiğimiz kademenin 20k olmasından, yani kademedeki k ifadesinden anlıyorum. Kademeyi 2000’e alalım.
Ekrandaki 392 değerinin birimi Ω dur. Çünkü seçili kadememiz 2000. Kademede k veya M yazmadığı için ekranda okunan değer Ω cinsindendir. Direncimizi değeri 392Ω dur.
Şimdi 200 kademesine alalım.
Ekrandaki 1 ifadesi ölçülen değerin kademeyi aştığını gösteriyor. Direncimizin değeri 392Ω, 200Ω dan büyük olduğundan 200 kademesi bu direnci ölçemiyor.
Direncimizi ölçtük. İşe yarar iki sonuç var:20K kademesinde 0,39KΩ, ve 2000 kademsinde 392Ω. En hassas sonuç 392Ω. Buna göre en doğru kademenin ölçülen değere en yakın üst kademe olduğunu söyleyebiliriz.
Kademe büyüdükçe hassasiyet azalmaktadır. Gökyüzüne doğru yükseldikçe yerdeki insanları nasıl daha küçük görüyorsak, 20M kademesinden bakıldığında 390 Ω gibi küçük bir direnç 0 Ω gibi görünür. Nitekim 200K kademesinde 0.4KΩ olarak ölçüldü. Bunu ohma çevirirsek 400Ω yapar. Halbuki ölçtüğümüz direnç 392Ω. 200K kademesi daha büyük olduğundan ölçümündeki hata payı daha büyük.
Bu yazı yeterince uzun oldu. Gerilim ve akım ölçmeyi sonraki yazıda ele alacağım.
Sabırla okuduğunuz için teşekkürler.
